آموزش حقوق شهروندی

شهروند و حقوق شهروندی

تعریف شهر

به موجب ماده 4 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 1362/4/15، شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژگی‌های خاص خود بوده بطوریکه اکثریت ساکنان دائمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت کشاورزی، خدمات و فعالیت‌های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردارند و کانون مبادلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای ده هزار نفر جمعیت باشد.
برای جلوگیری از رشد بی‌رویه شهرهای موجود که باعث تراکم بیش از حد جمعیت و ساختمان و بروز انواع ناهنجاری‌ها و نا امنی‌های اجتماعی و جرایم می‌گردد اندیشه ایجاد شهرهای جدید مطلوب و قابل دفاع است.
شهر جدید عبارتست از اجتماعات برنامه‌ریزی شده‌ای که آگاهانه در پاسخ به اهداف از پیش تعیین شده در مناطق تقریباً یا نسبتاً بکر به منظور اسکان حد معینی از جمعیت ساخته می‌شود.
بر اساس قانون ایجاد شهرهای جدید، بخش غیر دولتی نیز می‌تواند با اخذ پروانه از وزارت مسکن و شهرسازی و تصویب شورای عالی شهرسازی اقدام به احداث شهر جدید نمایند.

تعریف شهروند

در دانشنامه سیاسی شهروند فردی است در رابطه با یک دولت که از سویی برخوردار از حقوق سیاسی و مدنی است و از سوی دیگر در برابر دولت تکلیف‌هایی بر عهده دارد، این رابطه را شهروندی گویند. چگونگی رابطه شهروندی (حقوق فرد و تکالیف او در برابر دولت) را قانون اساسی و قوانین مدنی کشور معین می‌کند.
اساساً کسی شهروند شمرده می‌شود که تنها فرمانبردار دولت نباشد بلکه از حقوق فطری و طبیعی نیز برخوردار باشد و دولت این حقوق را رعایت و از آن‌ها حمایت کند. امروزه شهروندی با تابعیت قرین شده است. تابعیت رابطه سیاسی و حقوقی و معنوی است که شخص را به دولت معینی وابسته می‌سازد. اشخاصی که تابعیت ایرانی را تحصیل می‌کنند شهروند ایرانی محسوب می‌شوند و از کلیه حقوقی که برای ایرانیان مقرر است بهره‌مند می‌شوند لیکن نمی‌توانند به مقامات ذیل نائل گردند:

1) ریاست جمهوری و معاونین او
2) عضویت در شورای نگهبان و ریاست قوه قضائیه
3) وزارت و کفالت وزارت و استانداری و فرمانداری
4) عضویت در مجلس شورای اسلامی
5) عضویت در شوراهای استان و شهرستان و شهر
6) استخدام در وزارت امور خارجه و نیز احراز هرگونه پست و مأموریت سیاسی
7) قضاوت
8) عالی‌ترین رده فرماندهی در ارتش و سپاه و نیروی انتظامی
9) تصدی پست‌های مهم اطلاعاتی و امنیتی

تعریف حقوق شهروندی

حقوق شهروندی حقوقی است برای اتباع کشور در رابطه با مؤسسات عمومی مانند حقوق سیاسی، حق استخدام عمومی، حق انتخاب کردن و انتخاب شدن، حق گواهی دادن در مراجع رسمی، حق داور و مصدق واقع شدن، بنابراین واژه مذکور اعم از حقوق سیاسی است و شامل حقوق مدنی و اجتماعی نیز می‌باشد.
مسلمان بودن شرط برخورداری از حقوق شهروندی نیست. این حق به اعتبار تابعیت برقرار می‌شود و آنچنان که در تعریف تابعیت بیان شد، در این رابطه قراردادی، دین مؤثر نیست.

تفاوت حقوق بشر و حقوق شهروندی

حقوق بشر مجموعه حقوقی است که بر اساس نظریه حقوق طبیعی به موجب قانون طبیعی یکسان به افراد بشر داده شده و جزء ذاتی و جدایی‌ناپذیر موجودیت انسانی به شمار می‌آید و نهادهای حقوقی و قضایی (داخلی و بین‌الملل) می‌باید از آن دفاع کنند.
بر این مبنا حقوق بشر اخص از حقوق شهروندی است؛ به دیگر سخن اتباع کلیه کشورها به اعتبار انسان بودن از حقوق انسانی برخوردار هستند و علاوه بر این به لحاظ تابعیت از حقوق ویژه‌ای بهره‌مند می‌شوند که اتباع سایر کشورها حق برخورداری از این حقوق را ندارند.